Dialektord fra Senja

Denne ordlisten er fra kommune i fylke

Dialektord fra Senja

Med henvisninger til:

Samla av: Helge Stangnes

Database: Gunnar Hrafn Hrafnbjargarson.

Gå tilbake til oversikten

a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z å æ ø

Lenke til Metaordboka åpner i et nytt vindu.

radusere Herje, ødelegge. "Lynet hadde raddusert nokke voldelig neri bryjn'n." (1999)
råne Å råne med seg: Å vakne, komme til medvett etter avsviming eller tung søvn. "Han råna no mæ seg etter kvært." (1990)
Metaordbok: råna
rangskjetten Å vere rangskjett`n: ha uregelmessig avføring; diare, forstopping etc. (1999)
rangvisbismar Kranglevoren og påståelig person. "Han Peder va meg no en årntli rangvisbesmar." (1997)
rank Ustødig, ustabil, ha lett for å kvelve. Om båt på vatnet. (1988)
rånnåle Flerre, skjere eller rive opp (i striper) på ein slurvet måte, øydelegge, ramponere, fare stygt med, brukt om mishandling av t.d. fisk eller slakt Trulig av norrønt rond : rand, stripe. (1987)
rase 1) Leikeslåss, herje og le., 2) Agere ut i sinne, knuse, øydelegge. (1996)
rataskank Uoppdragen og ubyen person, ein som gjør skade og ugagn, stel osv. Svært negativt ord. (1995)
råtte 1) Annamme, merke. "Eg råtta ikkje liv på juksa i dag.", 2) Lage komplott, slå seg saman og legge skumle planar. "Dem har no råtta seg i hop førr å stoppe nyveien." Frå tysk rotte: skare, bande. (1994)
råttkalv Sur eller roten kjerneved i eit tre som elles ser friskt ut. Sisteleddet trulig av gammalnorsk kalfi: legg. (1999)
råttøsja Dovent, ustelt kvinnfolk. (1992)
rauan røtter Uttrykk som beskriv at noe er kaotisk, ramponert eller rota til, f.eks eit nedfalle hus. "Møblan og alt låg i rauan røtter etter festen (hulter til bulter) (1994, 1996)
rauka eller rauke Brenntorv som er stabla på ein spesiell måte for å tørke (torvrauke, torvséte/såte), eller kornband som er stødd mot kvarandre på åkeren (kornrauke). Generelt om ting som er stabla eller sett i hop til ein dunge eller eit reis. (1983/84, 1987)
rauke Stable eller sette eitt eller anna i rauke. "Vi rauka torv tel over mijddag." (1986, 1996)
Metaordbok: rauka
råvedhés Hesje som er laga av råved, dvs. lange trestenger (renner, rær). Stengene kvilte på nabbar som var bora inn i annakvar staur (krakkstaur) og festa med band til den neste (slettstauren). (1992)
raveldill Ein slags snurrebass i stort format med form som ei avkorta kjegle. Han gjekk rundt på golvet og laga eit svare bråk. (1999)
réål Vridd eller krokvaksen ved i ein trestamme. Under saging kan slik ved klemme sagbladet fast. (1988)
regjere Rase, leikeslåss. "Onga, no må dokker slutte å rase og rijære når han bestefar skal kvile mijddag." (1996)
reie av Uttrykk frå fiske, men overført brukt om å utkonkurrere ein rival. "Han hadde tjangs mæ ho Petra, men så blei han vesst avreidd av en militær." (1991)
reipkrok Trehake som var festa til enden av det bandet (reipet, jørret) som ein reima vedlasset fast til sleden med. (1982/83)
reiv Bleier til småungar, oftast brukt i fleirtal: reiva. Også brukt om bandasje, ombinding. "Du må få reiva på fenger'n så du ikkje får skit i såret." (1988)
reive 1) Legge barnet i reive., 2) Linne (binde om) eit sår. (1986)
Metaordbok: reiva
reka Spade av tre til snø- eller møkkerskufling. (1992)
reksere Kalle, sjikanere på det grovaste. (1999)
rekstevis Improvisert og slurvet matstell, hushald, reparasjon o.l., vanligvis brukt negativt. Viser trulig til dei nokså enkle og improviserte forholda under reise og på fiske (på rek: på reise). (1998)
rem 1) Bord som går frå meienden og bakover på ein slede, dvs. ytste bordet på kvar side av "platten". Remma kviler på fjetterføttene som er festa til meien., 2) Fjerde bordet frå kjølen i ein klinkbygd båt. (1982/83)
remje Skrike høgt og stygt, også brukt om å gråte. (1996)
Metaordbok: remja
rempa Omgangssjuke, helst om magesjuke (diaré) eller mageverk. (1998)
renne opp "Innhente" ved å springe fort "Han rejnte opp tre saua ujnner sauleitinga." (1992)
renne opp Smelte, bråne. "Ser du ikkje at smørre hejll på å rejne opp?" (1992)
repp Pilk til juksafiske, vanligvis med ein stor krok med bly smelta rundt leggen. Repp med krok til begge sidene blei kalla dobbelrepp. (1999)
retjebenk Benk til å kvile seg, rette seg ut på, gjerne i kjøkkenet eller på kammerset. Ordet strekkbenk førekjem også i same tydinga. (1988)
retje seg Legge seg som snarast med kleda på, utan å sove. (1988)
rettedyr Noa-namn for katta når ein var på fiske. Katta måtte ikkje nemnast om bord. I staden sa ein rettedyret (det rette dyret). Jf. rettekaren som noanamn for fanden – eller for penis. (1987)
rev Eit slags utslett eller eksem hos små barn. (1996)
reve seglet Minske segl ved å ta inn rev, dvs. binde eller huke opp visse breidder nede på seglet. (1987)
revgaupa Namn brukt om rødreven når han skrik stygt på vårvinteren. "Eg hørte rævgaupa skreik oppi hågan." (1999)
revja, revjebein Sidebein med kjøt på av sau. Av gammalnorsk rif : ribbein. Glosteikt saurevja var (og er) god mat. Uttrykket er også brukt om menneske. "Eg har vesst bræsta et revjebein." (1986)
ri 1) Stramme ein knute, jf. ri-knute. (1994), 2) Kort hektisk eller kritisk periode (uvers-ri, sjukdoms-ri eller -ria ).
ringved Materialen til reisverket i ein gamme. Også brukt om det ferdige reisverket, før never og torv blei lagt på. (1999)
ripmått Reiskap, strekmål, til snekkararbeid. (1987)
ristel Den loddrette kniven på eit plogskjér. (1986)
rive i han Kort gløtt i skodde eller kóv; lette i snøkóvet såvidt at ein får sikt. "Han reiv i han så pass at vi fekk lajnnkjejnning." (1999)
rive kjeft Diskutere, "krangle" uten å meine det alvorlig."Vi satt no berre og reiv kjeft." (1990)
ro 1) Kanten som legg seg over egga når du sliper kniv, øks eller ljå. Ordet blir ikkje brukt i fleirtal., 2) Rund metallskive med hol i midten til å tre inn på klinknagl eller på båtsaumen (båtspikaren) slik at saumen får feste både inni og utanpå båtbordet. Fleirtal av ordet er rønner med vanlig tungespiss-n. (1988. 1996)
rø Skinn på fisk, men også overført om folk: "Det e gammelt rø på min næse." Av gammalnorsk rod : fiskeskinn. (1990)
robote Sløye fisk, flå eller arbeide med slakt, krage skinnet av fugl. Ordet kjem frå russisk via russenorsk rubotum som betyr "arbeide". (1987)
rofse Rive, slite, fare stygt fram, helst i omgang med mat. (Rofse maten i seg, rofsefære) (1988)
rofsen Vere uvøren og slurven i arbeid og eting. Jf. å rofse. (1994)
rognsnu Rogn som er ranga og kokt med lever inni, også kalla "rognjolk". (1988)
rokka Rynke. Også brukt overført: "Han e så rokkåt på sjyen i dag." (1995)
røkken Vere snar og flink, spesielt med hendene. "Ho e røkken tel å plokke tytebærr." (1986)
Metaordbok: røken
rokksø(y)a Sterkt og brått vindkast som piskar sjøen til vers. (1995)
rør Kant, grense, f.eks. skogrøra : skogkanten, lysbotnrøra : kanten av lysbotnen. "Han rodde langs lysbotnrøra." (1988)
rosse i Gje kontant tilsnakk, irettesette på ein brå måte. (1987)
røstjern Vertikale beslag av flatjern til feste for vanta (masterstaga) på ein båt. Røstjerna er festa utanpå skutesida. (1999)
røyte 1) Late seg, sove lenge, vere doven. Ligg du og røyte endå, klokka e ti!", 2) Felle hår. Også brukt om å legge skinn som skulle barkast i vatn for først å få dei til å sleppe hårlaget: røyte skinn. (1992)
Metaordbok: røyta
røytvér Langvarig våtvér, ofte brukt om rått ver, regn og skodde sommarstid. (1999)
røyve Mål for ull, større enn ein lopp. Det blei ofte brukt om ulla frå ein sau. (1987)
ruggelbotn "Urein" botn med korallvokster. Jf. ruglet: uslett, ujamn. (1995)
russ Heimlaga røyk (sigarett) av tobakk og avis- eller gråpapir. (1999)
ry Blanding av mjøl og vatn som ein smør på gnikkalefse, også kalla "gnekk". 1995
ryke 1) Gripe tak i noke under stort hastverk. "Han rauk tak i tampen og kneip han av over rekka.", 2) Falle, miste balansen. "Han rauk over enda på glarhålka.", 3) Om veret: "Han kan snart finne på å ryke opp igjen.", 4) Gje ifrå seg røyk eller damp. "Det ryk av skorsteinen.", 5) Om oppiska sjø: "Det ryk av båra." (1996)
ryse Kulse, grøsse, få skjelvingar i huda. Oftast brukt i fortid: "Eg røss i holdet." (1992)